Dziś, w Zespole Szkół Nr 6 w Płocku odbyła się konferencja "Transplantacja - dar życia. Jestem na tak". Zorganizowała ją Polska Unia Medycyny Transplantacyjnej, Mazowieckie Samorządowe Centrum Doskonalenia Nauczycieli w ramach realizacji programu „Partnerstwo dla transplantacji” pod patronatem Ministerstwa Zdrowia we współpracy z Kuratorium Oświaty w Warszawie Delegaturą w Płocku. O tym, na czym polega pobieranie i przeszczepianie narządów, jakie potrzeby i możliwości oraz bariery ma polska transplantologia opowiadał prof. dr hab. nauk medycznych Paweł Nyckowski (z pochodzenia płocczanin, pracownik Kliniki Chirurgii Ogólnej, Transpalntacyjnej i Wątroby Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, koordynator projektu "Partnerstwo dla transplantacji"). O życiu po przeszczepie mówiła pani Maria Zakościelna (pacjentka, której przed kilkoma laty przeszczepiono wątrobę; dyrektor jednego z polskich ośrodków dla dzieci niepełnosprawnych intelektualnie i autystycznych).
Jak podkreślali prelegenci projekt "Partnerstwo dla transplantacji" ma na celu uzyskanie społecznego poparcia dla idei dawstwa narządów, a także zwiększenie liczby przeszczepów poprzez utworzenie stanowisk koordynatorów transplantacyjnych w szpitalach. Profesor Paweł Nyckowski podkreślał, że każdy powinien zastanowić się nad własnym stanowiskiem w sprawie transplantacji i poinformować o nim najbliższych, jednocześnie pamiętając o słowach starożytnego poety Horacego - "Non omnis moriar" ("Nie wszystek umrę").
A oto kilka pytań, odpowiedzi i wiadomości z dzisiejszej konferencji, które mamy nadzieję, zainteresują Was tematyką transplantologii.
- Jaki dokument reguluje prawo w zakresie transplantacji?
Prawo w zakresie pobierania i przeszczepiania narządów reguluje ustawa transpalntacyjna. Warto jednak pamiętać, że mimo, iż ustawa daje możliwość pobrania narządów od zmarłego (jeśli nie wyraził sprzeciwu za życia), to w Polsce nie robi się tego wbrew woli rodziny.
- Kto przeprowadza z rodziną zmarłego rozmowę na temat transplantacji?
Koordynator transplantacyjny. Często w asyście księdza.
- Jaki jest stosunek kościoła do tematu transplantologii?
Kościół katolicki popiera transplantologię. Bezpośrednie poparcie
dla transplantacji wyraził Papież Jan Paweł II w encyklice „Evangelium Vitae”. Żadna religia nie odrzuca jej jednoznacznie, ajedynie niektóre stawiają pewne wymogi.
- Kiedy wiadomo, że człowiek już nie żyje i można pobrać od niego narządy do przeszczepu?
Człowieka uważa się za zmarłego,gdy mamy do czynienia ze śmiercią mózgu, która jest stanem nieodwracalnym. Śmierć mózgu powstaje w
wyniku nieodwracalnego uszkodzenia m.in. pnia mózgu – struktury odpowiedzialnej
za funkcje oddychania. W takim przypadku utrzymanie pacjenta przy życiu
uzyskiwane jest dzięki respiratorowi - maszynie dostarczającej tlen do
organizmu pacjenta. Stan śmierci mózgowej jest nieodwracalny, nie ma w nim
szans na wybudzenie, tak jak zdarza się to w śpiączce. Powołuje się wówczas specjalny zespół lekarski, który na podstawie pewnych testów stwierdza, że rzeczywiąście doszło do śmierci mózgu.
- Jeśli za życia wyrażę zgodę na przeszczep moich narządów, to czy w przypadku nagłego wypadku lekarze zrobią wszystko by mnie ratować?
Oczywiście, gdyż jest to ich obowiązkiem. Dopiero po wyczerpaniu wszystkich dostępnych form ratowania życia i leczenia oraz po stwierdzeniu śmierci mózgu pacjenta mogą podjąć działania zmierzające do pobrania narządów.
- Czym jest domniemana zgoda na pobranie narządów?
Zakłada się, że jeśli osoba za życia nie wyraziła swojego sprzeciwu, to po jej śmierci można pobrać od niej narządy do przeszczepu. Dlatego tak ważne jest to, aby podjąć decyzję i poinformować o niej bliskich.
- Co oznacza skrót CRS?
CRS jest Centralnym Rejestrem Sprzeciwów, czyli ogólnopolskim zbiorem sprzeciwów złożonych osobiście lub listownie w Centrum
Organizacyjno-Koordynacyjnym do spraw Transplantacji Sprzeciw składa się na specjalnym formularzu dostępnym w zakładach
opieki zdrowotnej lub na stronie www. poltransplant.org.pl.
- Czym jest oświadczenie woli?
Oświadczenie woli jest
pisemną deklaracją zgody na pobranie narządów po śmierci osoby, która ją
podpisała. Nie jest formalnym dokumentem, lecz wskazówką dla najbliższej rodziny
w sytuacji podjęcia decyzji o pobraniu. Wypełniony druczek nosimy przy sobie w dokumentach np. obok dowodu osobistego, prawa jazdy itp. Wcześniej jednak pamiętajmy, że należy pokazać go najbliższym by znali nasze intencje. Druk można pobrać np. ze strony www.przeszczep.pl
- Czy osoba niepełnoletnia może wyrazić zgodę na pobranie narządów w przypadku śmierci?
Osoba niepełnoletnia nie może wyrazić prawnej zgody na oddanie narządów po śmierci. Może jednak poinformować o swojej decyzji rodziców.
- W jakim czasie narządy muszą być pobrane z ciała zmarłego, aby były przydatne do przeszczepu?
Od śmierci człowieka do pobrania nie może upłynąć więcej niż kilka do kilkunastu godzin. Po wyjęciu z ciała zmarłego narządy muszą być przeszczepione w ciągu kilku godzin, np. serce do 4,5 godziny, wątroba do 12 godzin, nerka do 20 godzin.
- Czy można przeszczepiać jednocześńie tylko jeden narząd?
Nie, możliwe jest przeszczepienie kilku narządów jednocześnie.
- Czy od zmarłego pobiera się tylko jeden narząd?
O tym, jakie narządy chcemy oddać, możemy zadycydować za życia sami. Od zmarłego można pobrać wiele przydatnych narządów. Ciało pozostaje tu w takim stanie, jak po każdej operacji, tak aby rodzina mogła je godnie pożegnać i pogrzebać.
- Czy narząd po przeszczepie zaczyna działać od razu samodzielnie?
Tak, z wyjątkiem serca, które trzeba pobudzić.
- Czy przeszczepiony narząd, który się "nie przyjął" może być użyty ponownie?
Niestety nie. Ale istnieje możliwość retransplantacji, czyli ponownych przeszczepów narządów od innych dawców.
- Czy wiek jest barierą w przypadku transplantacji?
Nie liczy się wiek, tylko stan narządu. A mówiąc żartobliwie przeciwskazaniem do operacji jest wiek chirurga a nie chorego :)
- Czy rodzina zmarłego pozna osobę, której przeszczepiono narządy lub chory pozna dane dawcy?
Nie
- Czy narządy do przeszczepu pobiera się tylko od zmarłych?
Nie, istnieje tak zwane "żywe dawstwo". Za życia można oddać nerkę, część wątroby, częśc płuca.
- Kto w takich przypadkach może być dawcą?
Dawcą może być ktoś z najbliższej rodziny (pokrewieństwo w linii prostej) lub w szczególnie uzasadnionych przypadkach inna osoba za zgodą sądu.
- Czy można sprzedać jakiś narząd?
Nie, sprzedaż narządów jest przestępstwem podlegającym wysokiej karze.
- Czy można ubiegać się o przeszczep za granicą w ramach refundacji NFZ?
Tak, w przypadku przeszczepu płuc. Inne przeszczepy są realizowane w Polsce na bieżąco, bez długiego oczekiwania.
- Czy można przszczepiać ludziom narządy zwierząt?
Dokonywano eksperymentalnie pojedynczych prób pobierania narządów zwierząt do przeszczepów dla ludzi jednak zakończyły się one niepowodzeniem.
Przydatne linki:
"Nie zabieraj swoich narządów do nieba. Tam wiedzą, że są potrzebne na ziemi".
(W konferencji uczestniczyła p. Anna Jeziórska)
